တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ည ႏွင့္ ေဆးဖက္ဝင္ မဲဇလီပင္ေလးမ်ားအေၾကာင္း

မဲဇလီဆိုသည္မွာ အဝါေရာင္အပြင့္မ်ားအခ်ိန္လိုက္ဖူးပြင့္သည့္ ပင္ေစာက္ႀကီးတစ္မ်ဳိး (အရြက္၊ အဖူး စ သည္ကို ဟင္းလ်ာအျဖစ္စား သံုးၿပီး အရသာခါး၍ ေဆးဖက္ဝင္သည္) ဟု မဲဇလီႏွင့္ပတ္သက္၍ ျမန္မာအဘိဓာန္တြင္ ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။
.
ထူပါ႐ံုေစတီေက်ာက္စာေပၚမွာ ေရးထြင္း ထားေသာ မွတ္တမ္းစာအရ၊ ေရွးယခင္က မဲဇလီပင္ကို 'မည္ဇရီပင္' ဟုေခၚရာ မွ အသံထြက္အလိုက္ မယ္ဇရီ ျဖစ္လာၿပီး၊ ထို ့ေနာက္ ကာလၾကာတဲ့အခါ မယ္ဇရီ မွ မယ္ဇလီ-မဲဇလီ ဟူ၍
အဆင့္ဆင့္အသံထြက္ေျပာင္း၍ ေခၚေဝၚလာ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနရာေဒသေပၚမူတည္ၿပီး တခ်ဳိ႕ကေတာ့ မၪၥဴရီပင္ဟု ေခၚၾကသလို၊ ကခ်င္လူမ်ဳိးတို႔က မယ္ဂ်ဴရီပင္ဟုလည္း ေကာင္း၊ ရွမ္းလူမ်ဳိးတို႔က မယ္ပၪၥလီဟုလည္းေကာင္း၊ ကရင္လူမ်ဳိးတို႔က ပီတစ္ခါလ ဟုလည္းေကာင္း ေခၚဆိုၾကပါတယ္။ မဲဇလီဖူး
ဟာ ႏုတဲ့အခ်ိန္မွာ အစိမ္းေဖ်ာ့ေရာင္ျဖစ္ၿပီး၊ ရင့္လာတဲ့အခါ အညိဳေရာင္ေျပာင္းသြား တတ္ ပါတယ္။
.
မဲဇလီပင္အေၾကာင္းကိုေရးလွ်င္ တန္ေဆာင္မုန္းလအေၾကာင္းကိုလည္း ခ်န္ထား၍ မျဖစ္ႏိုင္ေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေရွး လူႀကီးသူမမ်ားလက္ထက္ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ကတည္းက တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ညသို႔ေရာက္တိုင္း မဲဇလီဖူးခူး၍ သုပ္စားၾကတဲ့ အစဥ္အလာမ်ား ရွိခဲ့လို ့ပါပဲ။ တန္ေဆာင္မုန္း
ဟူေသာ အေရးအသားကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့ အခါ၊ ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ 'တန္ေဆာင္မႈန္' ဟုေရးထိုး၍ တန္ေဆာင္မႈန္း ဟုအသံထြက္ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ 'မိုက္ေမွာင္လြင့္ျပဳန္း၊ တန္ေဆာင္မုန္း၊ ေဆာင္မႈန္း ေခၚတ ကား။ ဟထိုးေပ်ာက္ကာ၊ ေျပာင္းေရႊ႕လာ၊ မုန္း သာခုထင္ရွား' ဟူေသာ စပ္ဆိုထားျခင္းက
တန္ေဆာင္မုန္း၏ ျဖစ္စဥ္ကို ေပၚလြင္သိရွိ ႏိုင္ပါတယ္။ တန္ေဆာင္ = ဆီမီး၊ မီး႐ွဴး၊ မီးတိုင္။ မႈန္း=ထြန္းလင္းျခင္း၊ ေတာက္ပျခင္းဟူ၍အဓိပၸာယ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ျမန္မာ့ ဆယ့္ႏွစ္လရာသီမွာ တန္ေဆာင္းမုန္းလဟာ အထြန္းလင္း၊ အေတာက္ပဆံုးႏွင့္ အသာ ယာဆံုးလတစ္လဟု ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာ့
သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ၊ ဗိႆႏိုးနတ္မင္း ႀကီးသည္ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ဝါဆိုလဆန္း ၁၂ ရက္မွစ၍ အိပ္စက္လိုက္ရာ တန္ေဆာင္ မုန္းလဆန္း ၁၂ ရက္မွ ႏိုးထသျဖင့္ တန္ေဆာင္မုန္းလကို 'နတ္ႏိုးလ' ဟု ေခၚဆိုေၾကာင္း ေလ့လာမွတ္သားရပါတယ္။ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေန႔မွာ ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္က ရာဇၿဂိဳလ္ျပည့္ရွင္ အဇာတသတ္မင္းႏွင့္ အေပါင္းပါတို႔အား သာမညဖလသုတ္
ေဟာၾကားသည့္ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္ျဖစ္ပါတယ္။ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ညမွာ ဆီးႏွင္း၊ ျမဴ၊ တိမ္၊ သူရိန္၊ မီးခိုးစသည့္ ငါးမ်ိဳး ကင္းစင္ေန တာေၾကာင့္ ထက္ေကာင္းကင္တစ္ခြင္လံုး ၾကည္လင္ကာ နကၡတ္တာရာ တစ္စံုထြန္းလင္း
ေနပါတယ္။ မပီဝိုးဝါးေသးမႊားတဲ့ ၾကတၱိကာၾကယ္(ေခၚ)ေဖ်ာက္ဆိပ္ၾကယ္စုေလး မ်ားလည္း လင္းလက္ခြင့္ရတဲ့ ညျဖစ္ပါတယ္။
.
မဇၥ်ိမေဒသမွလာတဲ့သာရ ေကာမုဒိေဆး က်မ္းအရ၊ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ည သန္းေခါင္ယံ လမင္းႀကီး ဝိုင္းစက္ျပည့္ဝန္းေနစဥ္ ၾကတၱိကာ နကၡတ္ႏွင့္ စန္းယွဥ္၍ ပု႑ာတိထီ(ေဗဒင္ အေခၚ တိထီ ၁၅ လံုးအတြင္း) ေဆးပင္ အေပါင္းကို ေစာင့္ေရွာက္ေသာနတ္တို႔သည္ မဲဇလီပင္ေစာင့္ နတ္မင္းႀကီးထံ လာေရာက္ ခစားၾကသည္ဟုဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထို အခ်ိန္မွာ မဲဇလီကို ေဆးဖက္ဝင္ေအာင္ စီရင္ ျခင္းဟာ အခ်ိန္အခါေကာင္းတစ္ရပ္လို႔ ဆိုႏိုင္ ပါတယ္တဲ့။
ထိုသို႔ စီရင္ရာမွာလည္းလမင္းႀကီး တိတိ က်က်ျပည့္ဝန္းေနခ်ိန္တြင္ အေရွ႕ဖက္သို႔ထြက္ေနေသာ မဲဇလီ အဖူး၊ အပြင့္၊ အရြက္၊ အျမစ္၊ အေခါက္၊ အသီးတို႔ကို စံုလင္ေအာင္ ဆြတ္ခူးတူးယူ၍ ထိုညမွာ အဖူး၊ အပြင့္၊ အရြက္တို႔ကို စားသံုးရပါမယ္။ က်န္ အျမစ္၊ အေခါက္၊ အသီးတို႔ကိုေတာ့ ေနရိပ္မွာ အေျခာက္လွန္းအမႈန္႔ျပဳ၍ ေန႔စဥ္စားသံုးေပးသြားရမွာပါ။ ဤသို႔ စားသံုးလွ်င္ ႐ုပ္ရည္
အဆင္းႏုပ်ဳိ၍ အရြယ္တင္ကာ အသက္ရွည္ ေစေၾကာင္း၊ ဘုန္းႀကီး၍ ဥာဏ္ပညာထက္ျမက္ကာ က်က္သေရမဂၤလာအေပါင္းႏွင့္ ျပည့္စံုေစေၾကာင္း ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ ဒါ ေၾကာင့္လည္း တန္ေဆာင္းမုန္းလျပည့္ေန႔ည ၁၂ နာရီတိတိအခ်ိန္ကို ေဆးေပါင္းခတဲ့ညရဲ႕ အျမင့္ဆံုး၊ အစြမ္္းထက္ဆံုး အခ်ိန္လို႔ သတ္
မွတ္ၿပီး တိုင္းရင္းေဆးဆရာႀကီးမ်ားက ေဆး ဝါးမ်ဳိးစံုကို ေဖာ္စပ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။
.
မဲဇလီႏွင့္ က်န္းမာေရး
************************
.
႐ုကၡေဗဒအမည္အရCassiasiamea Linn မ်ဳိးရင္းျဖစ္ပါတယ္။ ၁ဝဝ ဂရမ္အေလးခ်ိန္ရွိ တဲ့ မဲဇလီဖူးႏွင့္ အရြက္တို႔ကို ေဆးသိပၸံနည္းအရ ဓာတ္ခြဲစမ္းသပ္ၾကည့္ရာ၊ ကယ္လိုရီ ၁ဝဝ၊ ပ႐ိုတင္း ၇ ဒသမ ၁ ဂရမ္၊ အဆီဓာတ္ ၁ ဒသမ
သုည ဂရမ္၊ ကစီဓာတ္ ၁၇ ဒသမ ၉ ဂရမ္၊ ထံုးဓာတ္ ၄၄ ဒသမ ၁ မီလီဂရမ္၊ သံဓာတ္ ၁၇ ဒသမ သုညမီလီဂရမ္၊ ဗီတာမင္ ေအအိုင္ယူ ၁၄၅ဝဝ၊ ဗီတာမင္ဘီဝမ္း သုည ဒသမ ၄ မီလီဂရမ္၊ ဗီတာမင္ဘီတူး သုည ဒသမ ၆၉ မီလီ
ဂရမ္၊ ႏိုင္ယာစင္ ၁ ဒသမ ၃ မီလီဂရမ္၊ ဗီတာမင္စီ ၁ဝ၁ မီလီဂရမ္တို ့ အသီးသီးပါရွိၾကပါ တယ္။ ဒါ့အျပင္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားမွာ ရွား
ရွားပါးပါးေတြ႕ရခဲေသာ ေဆးဖက္ဝင္ glycosides, terpenoids, tannins, saponins, flavonoids ႏွင့္steroids ေတြလဲ ပါရွိၾကပါ ေသးတယ္။
.
(၁) ခ်ဳိ၊ ဆိမ့္၊ ဖန္အရသာ သံုးမ်ိဳးေရာျပြမ္း၍ ခါးသက္သက္အရသာ လႊမ္းမိုးေသာ မဲဇလီပင္မွာ အာေပါဓာတ္ႀကီးစိုး၍ ဝါေယာဓာတ္ ပူးတြဲပါရွိေနတာေၾကာင့္ ေရွးတိုင္းရင္း သမားေတာ္ႀကီးမ်ားက ျမန္မာ့႐ိုးရာေဆးၿမီးတိုအျဖစ္ အိပ္
မေပ်ာ္ျခင္း၊ ေသြးတက္ျခင္း၊ ႐ုပ္ရည္ခန္းေျခာက္ျခင္း၊ အသက္႐ႈ၊ျပြန္ေခ်ာင္း ေရာင္ျခင္း၊ ေခ်ာင္းေျခာက္ဆိုးျခင္းစတဲ့ ေရာဂါမ်ားအတြက္ ကုသေပးခဲ့ၾကပါ တယ္။
.
(၂) အိႏိၵယႏိုင္ငံမွာေတာ့ ကာလသားေရာဂါ ရွန္ကာနာကို မဲဇလီရြက္ျဖင့္ ကုသေလ့ရွိပါတယ္။
.
(၃) သမ္းေဝၿပီး အိပ္မေပ်ာ္ျခင္းအတြက္ မဲဇလီဖူးကိုသုပ္၍စားက ႏွစ္ႏွစ္ၿခိဳက္
ၿခိဳက္ အိပ္ေပ်ာ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
.
(၄) ပါးစပ္အတြင္း အပူထြက္ျခင္း၊ သြားဖံုး ေရာင္ျခင္းတို႔အတြက္ မဲဇလီရြက္ႏွင့္ အပြင့္တုိ႔ကို ခပ္က်က်ျပဳတ္၍ ငံုေပးပါက သက္သာေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါ တယ္။
.
(၅) မ်က္စိနာျခင္းအတြက္ မဲဇလီျမစ္ကို ေသြး၍ မ်က္စိတဝိုက္ကြင္းေပးပါ။
.
(၆) ကနခိုေစ့စား၍ ဝမ္းသြားလြန္ျခင္း အတြက္ မဲဇလီျမစ္ကို ထန္းလ်က္ႏွင့္
ျပဳတ္၍ ေသာက္ေပးျခင္းျဖင့္ ဝမ္းရပ္ တန္႔ပါလိမ့္မယ္။
.
(၇) ေခ်ာင္းဆုိး၊ ရင္က်ပ္၊ လည္ေခ်ာင္းနာ ျခင္းတို႔အတြက္ မဲဇလီရြက္ႏွင့္ မုရား ႀကီးရြက္တို႔ကိုဆတူေရာ၍ သံုးခြက္တစ္ ခြက္တင္ႀကိဳၿပီးေနာက္ ငံုေပးျခင္းျဖင့္ သက္သာေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါတယ္။
.
(၈) ကေလးမ်ား သန္ထပါက မဲဇလီရြက္လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ ေထာင္းရည္ (သတၴရည္)ႏွင့္ သံပရာရည္ ေရာစပ္ တိုက္ေပးျခင္းျဖင့္ သန္က်ေစႏိုင္ပါ တယ္။
.
(၉) ဝမ္းခ်ဳပ္ၿပီး စျမင္းခံျခင္းအတြက္ မဲဇလီဖူးကိုျပဳတ္၍ တို႔စရာအျဖစ္ စားေပးပါက ဝမ္းမွန္၍ ေလသက္ေစႏိုင္ပါ တယ္။
.
(၁ဝ) ကင္း၊ ပုရြက္ဆိတ္ စတဲ့ အဆိပ္ရွိ သတၱ ဝါေတြ အကိုက္ခံရပါက၊ မဲဇလီရြက္ကို ႀကိတ္၍ ဒဏ္ရာေပၚ အံုေပးပါက အဆိပ္ေျပေစပါတယ္။
.
(၁၁) ႏွင္းခူအစိုအတြက္ မဲဇလီရြက္ကို သံပရာရည္ႏွင့္ႀကိတ္၍ ႏွင္းခူေပၚအံု
ျခင္း၊ မဲဇလီရြက္ျပဳတ္ရည္ျဖင့္ ဖန္ရည္ေဆးေပးျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္ေပးပါ။
.
(၁၂) အမ်ဳိးသမီးမ်ား မ်က္ႏွာေပၚတြင္ မီးယပ္ကြက္ထြက္ျခင္းအတြက္ မဲဇလီပြင့္ (သို ့မဟုတ္) အရြက္ကို အေျခာက္လွမ္း အမႈန့္ႀကိတ္၍ ေရျဖင့္ေဖ်ာ္ၿပီး လိမ္း ေပးပါ။
.
(၁၃) မဲဇလီရြက္ျပဳတ္ရည္ျဖစ္ေစ၊ အရြက္ကို အေျခာက္လွမ္း အမႈန္႔ႀကိတ္၍ျဖစ္ေစ ပ်ားရည္ႏွင့္ ေရာစပ္စားေပးပါက ေသြး သားသန္႔စင္၍ အားအင္ျပည့္ၿဖိဳးေစပါ တယ္။
.
(၁၄) မဲဇလီ ဖူးထဲတြင္ပါရွိေသာ သဘာဝအခါးဓာတ္က အသည္းအားေကာင္း ေစပါတယ္။
.
(၁၅) အစာေခ်စနစ္ကို ေကာင္းမြန္ေစ႐ံု သာမက၊ ပ်ဳိ႕အန္ျခင္း၊ အက္စစ္ဆန္တက္၍ ေလခ်ဥ္တက္ျခင္း၊ ရင္ပူျခင္း တို႔ကို သက္သာေစပါတယ္။
.
(၁၆) ခႏၶာကိုယ္အတြက္လိုအပ္ေသာ ပ႐ို တင္းဓာတ္ကို ျဖည့္တင္းေပးၿပီး၊ ကိုယ္ခႏၶာႀကီးထြားမႈကို အေထာက္အပံ့ေပး ပါတယ္။
.
(၁၇) အူမႀကီးကို ေကာင္းစြာအလုပ္လုပ္ေစလို႔၊ ဝမ္းေပ်ာ့ေပ်ာ့သြားေစပါတယ္။ ထို႔ျပင္အူမႀကီးႏွင့္ အူသိမ္အူမမ်ားထဲရွိ တုပ္ေကာင္၊ သန္ေကာင္စတဲ့ ကပ္ပါး ေကာင္မ်ားကို ဖယ္ရွားေပးလို႔ အူကိုသန္႔စင္ေစပါတယ္။
.
(၁၈) ကစီဓာတ္ၾကြယ္ဝစြာပါရွိျခင္းေၾကာင့္၊ ခႏၶာကိုယ္တြင္း ဇီဝျဖစ္စဥ္ကို ေကာင္း က်ဳိးျပဳပါတယ္။
.
(၁၉) သရက္ရြက္ထဲရွိ ေကာင္းေသာဆဲလ္ အသစ္မ်ားကို တိုးပြားေစတာေၾကာင့္၊ သရက္ရြက္ကို က်န္းမာေစပါတယ္။
.
(၂ဝ) မဲဇလီဖူးထဲတြင္ပါရွိေသာ သဘာဝ အဆီဓာတ္က ခႏၶာကုိယ္ထဲရွိ မေကာင္း ေသာဓာတ္မ်ားကို ေလာင္ကြၽမ္းေစပါ တယ္။
.
(၂၁) အစြမ္းထက္ ဓာတ္တိုးဆန္႔က်င္ပစၥည္း မ်ားအျပင္၊ ပိုလီဖီေနာဓာတ္မ်ားပါရွိသျဖင့္ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ မလိုလားအပ္ေသာ ဖရီးရယ္ဒီကယ္မ်ားကို သုတ္
သင္ဖယ္ရွားေပးတာေၾကာင့္၊ အူမႀကီး ကင္ဆာ၊ အစာအိမ္ကင္ဆာေရာဂါ
မ်ား မျဖစ္ေစႏိုင္ပါ။
.
(၂၂) မဲဇလီဖူးထဲတြင္ပါရွိေသာ သတၱဳဓာတ္ေပါင္းစုမ်ားက သူငယ္နာ အ႐ိုးေပ်ာ့ ေရာဂါကို ကာကြယ္ေပးတာေၾကာင့္ ေမြးဖြားလာေသာ ကေလးမ်ားတြင္ ပိုလီ႐ိုေရာဂါမျဖစ္ေစရန္ ႀကိဳတင္ကာ ကြယ္သည့္အေနျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မိခင္မ်ား မဲဇလီဖူးကို မျဖစ္မေနစားသံုး သင့္ပါတယ္။
.
(၂၃) ဓာတ္ခြဲစမ္းသပ္ခ်က္မ်ားအရ၊ မဲဇလီ ဖူး၊ အရြက္၊ အပြင့္ထဲတြင္ ပါရွိေသာ အာဟာရဓာတ္မ်ားက ဟင္းႏုနယ္တြင္ ပါရွိေသာ အာဟာရဓာတ္မ်ားႏွင့္ အလားတူတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
.
တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ညမွာ ကာလသား ေတြဟာ အိမ္တတာ၊ လမ္းတကာမွ ပစၥည္းမ်ားကို ဟိုဟိုဒီဒီ ေနရာေရႊ႕ကာ၊ စေနာက္ ေလ့ရွိ ၾကတဲ့ 'က်ီးမႏိုးပြဲ' (ဝါ) 'ေစာရပြဲ' ဟာလည္း ခ်စ္စရာ့ ျမန္မာ့႐ိုးရာဓေလ့ေလးပါ။ ေဆး ေပါင္းခတဲ့ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ညေလးမွာ ေပ်ာ္ရႊင္စြာဝိုင္းဖြဲ႕ကာ မဲဇလီဖူး သုပ္ေလး စားရင္း၊ ေရာဂါဘယကင္းေဝးၾကပါေစ။
.
ျမ၀တီ
အဆင္ေျပပါေစ..

ေမာင္ေပါက္< Knowledge Note >
www.maungpauk.org

Soft : Mb

UserCloud Download Link

Tusfiles Download Link

Mediafire1 Download Link